Δευτέρα 4 Ιουνίου 2012

Ιστορίες τυπογραφίας.....

ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗ ΥΠΟΘΕΣΗ

Εδώ και έναν αιώνα η φράση «Τυπωθήτω» εκφράζει το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον της οικογενειακής επιχείρησης του Αστέριου Γούσιου. Σε έναν χώρο που θυμίζει μικρό μουσείο, οι παλιές παραδοσιακές τεχνικές συναντούν την τεχνολογική εξέλιξη. Αυτό που παραμένει ίδιο είναι το πάθος για την τέχνη του Γουτεμβέργιου.
Οι τυπογράφοι είναι οι μόνοι που ξέρουν τις αναποδιές της ζωής γιατί τα διαβάζουν όλα ανάποδα», λέει γελώντας ο Αστέριος Γούσιος ξεναγώντας μας στο ισόγειο του τυπογραφείου του όπου υπάρχει ένας μικρός θησαυρός μηχανημάτων, ανυπολόγιστης αξίας, μαρτυρώντας την εξέλιξη της καταπληκτικής αυτής τέχνης: Επίπεδο ηλεκτροκίνητο πιεστήριο 70 Χ 100 εκατοστών με ιμάντες του 1909 από την Αυστροουγγαρία, ποδοκίνητο τυπογραφείο του 1920, ξύλινα στοιχεία του 1910 τακτοποιημένα σε ειδικές προθήκες, κασετίνες κοσμημάτων για διακόσμηση βιβλίων, χαρτών κι εντύπων, του προηγούμενου αιώνα, φυλάσσονται για να θυμίζουν και να διδάσκουν. «Ονομάσαμε όλο αυτό που βλέπετε "Συλλογή Τυπογραφικής Τέχνης" και για μας όλο αυτό είναι απλά μια λέξη: παράδοση. Είναι η κληρονομιά που μας άφησε ο παππούς μου και ο πατέρας μου, συνήθειες, ηθικές αντιλήψεις, αρχές καθιερωμένες», εξηγεί.

Διαδοχή. Ο Αστέριος Γούσιος και ο γιος του Χρήστος συνυπάρχουν στην επιχείρηση.
Διαδοχή. Ο Αστέριος Γούσιος και ο γιος του Χρήστος συνυπάρχουν στην επιχείρηση.
Ο ίδιος σπούδασε Πολιτικές και Οικονομικές Επιστήμες στη Θεσσαλονίκη και το 1955 φοίτησε σε σχολή τυπογραφίας στη Γερμανία για να ακολουθήσει το επάγγελμα του πατέρα του και του παππού του που ήταν πολύ δυνατή προσωπικότητα της εποχής του. Το είχε, εξάλλου γράψει και στην έκθεσή του στο Δημοτικό, «πως όταν μεγαλώσει θα κληρονομήσει το τυπογραφείο του πατέρα του...».

Η ιστορία του τυπογραφείου


Ο (πρόγονος) Αστέριος Γούσιος, δημοδιδάσκαλος στην περιοχή του Παγγαίου, ανοίγει στις αρχές του προηγούμενου αιώνα το πρώτο βιβλιοπωλείο στην πόλη των Σερρών και το 1908 ένα από τα πρώτα τυπογραφεία της Ανατολικής Μακεδονίας, στο οποίο τυπώθηκαν βιβλία, περιοδικά και σχολικά βοηθήματα της εποχής. «Ο ίδιος συλλαμβάνεται το 1913 από τους Βουλγάρους μαζί με άλλους Ελληνες που δρούσαν στους κόλπους του Μακεδονικού αγώνα και φυλακίζεται. Πριν από τη σύλληψή του προλαβαίνει να φυλάξει στο σπίτι του αρκετά βιβλία, τα οποία δυστυχώς, μαζί με το σπίτι, κάηκαν στην πυρκαγιά που ακολούθησε, ενώ, ως εκ θαύματος το βιβλιοπωλείο και το τυπογραφείο σώθηκαν. Λεηλατούνται όμως και καταστρέφονται ολοσχερώς το 1916. Ο ίδιος συλλαμβάνεται και πάλι με τον γιο του Χρήστο και μεταφέρονται όμηροι στη Βουλγαρία. Με την ανακωχή του 1918 επιστρέφουν και επαναλειτουργούν το τυπογραφείο», λέει ο κύριος Αστέριος Γούσιος, εγγονός του ιδρυτή. Σύμφωνα με το ημερολόγιο του πατέρα του, Χρήστου, το 1920, σε ηλικία 58 ετών, ο ιδρυτής «μη δυνηθείς να ανθέξει τας κακουχίας απεβίωσεν».


Τυπογραφία. Η παράδοση συναντά την εξέλιξη και η εμπειρία την καινοτομία.
Τυπογραφία. Η παράδοση συναντά την εξέλιξη και η εμπειρία την καινοτομία.
Ο Χρήστος Γούσιος ταυτόχρονα με το τυπογραφείο των Σερρών, το 1923, ανοίγει ένα τυπογραφείο στην περιοχή Καπάνι στη Θεσσαλονίκη. Το τυπογραφείο ανήκει στο χώρο των καλλιτεχνικών τυπογραφείων κι αναλαμβάνει την εκτύπωση βιβλίων και περιοδικών εκδόσεων, κατάστιχων, εταιρικών και διαφημιστικών εντύπων. Η επιχείρηση στεριώνει στη συμπρωτεύουσα και εξελίσσεται, έχοντας εκλεκτούς για την εποχή πελάτες, όπως όλους τους καπνέμπορους της χώρας. Ανάμεσα στα εκθέματα υπάρχουν ακόμη οι τυπωμένες φίρμες σε πανί από το οποίο αποτελούνταν τα δέματα εξαγωγής του καπνού, η «Κάρολος Φιξ, Ανώνυμη Εταιρία Ζυθοποιίας - Βυνοποιίας -Παγοποιίας με Εδρα Εν Αθήναις, Οίκος ιδρυθείς το 1864» και οι επαγγελματικές κάρτες του Κωνσταντίνου Καραμανλή την εποχή που ήταν δικηγόρος στις Σέρρες.
Κειμήλια. Αρχειακό υλικό στο ισόγειο του κτιρίου. Διακρίνεται ψηφοδέλτιο της ΝΔ, των εκλογών του 1974, καθώς και κάρτα του Κωνσταντίνου Καραμανλή, ως δικηγόρου.
Κειμήλια. Αρχειακό υλικό στο ισόγειο του κτιρίου. Διακρίνεται ψηφοδέλτιο της ΝΔ, των εκλογών του 1974, καθώς και κάρτα του Κωνσταντίνου Καραμανλή, ως δικηγόρου.
Το 1980, μαζί με τη στροφή στη λιθογραφία το τυπογραφείο μεταφέρεται στο Ωραιόκαστρο, όπου στεγάζεται ως σήμερα σε ιδιόκτητες εγκαταστάσεις 400 τ.μ. και περνάει σταδιακά στα χέρια του γιου του, Χρήστου Γούσιου, που συνεχίζει με αγάπη και μεράκι.
Πιεστήριο. Μηχανή της δεκαετίας του '70, κατσκευασμένη στη Γερμανία.
Πιεστήριο. Μηχανή της δεκαετίας του '70, κατσκευασμένη στη Γερμανία.

«Η παράδοση είναι λίπασμα, είναι ρίζα», λέει ο ίδιος ο οποίος μόλις έχει επιστρέψει από έκθεση τυπογραφικών μηχανημάτων στη Στουτγάρδη και συνεχίζει: «Μικρός ήθελα να γίνω εφευρέτης, αλλά μερικά πράγματα γίνονται αυτόματα. Αγαπάω το γρανάζι και έχω πάθος για την παραδοσιακή στοιχειοθεσία που αν και δεν τη δουλεύουμε σήμερα (τα μηχανήματα είναι υπερσύγχρονα), φρόντισα να την μάθω, γιατί είναι σπουδαία τέχνη. Η δουλειά μας είναι πολύ δημιουργική και κάθε μέρα προκύπτει κάτι καινούργιο. Πολλές φορές έχεις την αίσθηση ότι δεν σου φτάνει ο χρόνος». 
Ο ίδιος υποστηρίζει πως η τυπογραφία δεν θα σβήσει ποτέ. Δεν είναι ένα κουμπί που το πατάει κάποιος, είναι η βαθιά γνώση της ιστορίας και της τεχνογνωσίας κι αυτό πρέπει όποιος αποφασίζει να ασχοληθεί με το συγκεκριμένο επάγγελμα να το σεβαστεί επιχειρηματικά. «Σε κάθε δουλειά, εχθρός μας είναι ο ίδιος μας ο εαυτός και η κρίση που βιώνουμε είναι κυρίως κρίση αξιών», συμπληρώνει. 
Στο τυπογραφείο Αστέριος Χ. Γούσιος & Σία Ο.Ε, συμβαίνει κάτι μαγικό, που ταυτόχρονα είναι και πλεονέκτημα: η παράδοση συναντάει την εξέλιξη και η εμπειρία σμίγει με τις νέες ιδέες. Σήμερα εκεί απασχολούνται πέντε άτομα, ενώ στα γραφεία της εταιρείας που εξακολουθούν να βρίσκονται στο Καπάνι βρίσκεται η κόρη της οικογένειας, Ευτυχία Γούσιου, που ασχολείται επίσης με γραφιστικές τέχνες.

Λεπτομέρεια. Επίπεδο πιεστήριο του 1972 που βρίσκεται ακόμη σε λειτουργία.
Λεπτομέρεια. Επίπεδο πιεστήριο του 1972 που βρίσκεται ακόμη σε λειτουργία.
Ξεπροβοδίζοντας μας, ο Αστέριος Γούσιος μας αποκαλύπτει πως υπήρξε παλιά δόξα του Αρη στο μπάσκετ και πως το 1960 επιστρέφοντας από τους Ολυμπιακούς Αγώνες της Ρώμης, έδωσε συνέντευξη μαζί με τους συμπαίκτες του Κώστα Μουρούζη και Γιώργο Αμερικάνο, στην εφημερίδα Εθνος. Μάλιστα, ως πρόεδρος βετεράνων του Αρη ετοιμάζεται να κατηφορίσει προς την Αθήνα για να τιμηθεί από το Πανελλήνιο Σωματείο Παλαιμάχων Καλαθοσφαιριστών. Λίγο πριν φτάσουμε στην εξώπορτα ρίχνουμε μια τελευταία ματιά στο μικρό μουσείο και συγκρατούμε αυτό που γράφει μια κιτρινισμένη από τον χρόνο ταμπέλα: «Τα επείγοντα έχουν διεκπεραιωθεί, αυτή τη στιγμή γίνονται τα ακατόρθωτα, για τα θαύματα ζητάμε προθεσμία 24 ωρών»...
ΕΥΗ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΟΥ
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: ΧΡΥΣΑ ΝΙΚΟΛΕΡΗ
nikolerix@yahoo.com