Σάββατο 4 Αυγούστου 2012

Ο Κωνσταντίνος Τόμπρας επιστρέφοντας στο Αϊβαλί έφερε όλα τα απαραίτητα μηχανήματα (τυπογραφικά στοιχεία, μηχανήματα και ελληνικούς χαρακτήρες), ώστε να ιδρυθεί το πρώτο ελληνικό τυπογραφείο της κοινότητας

Τόμπρας Κωνσταντίνος 
Η δράση του Τόμπρα στο Αϊβαλί 

Ο Κωνσταντίνος Τόμπρας γεννήθηκε στο (Κυδωνίες) στα τέλη του 18ου ή στις αρχές του 19ου αι. Ήταν τυπογράφος με σημαντικότατη συμβολή στην ανάπτυξη της τυπογραφίας τόσο στην ελληνορθόδοξη κοινότητα Κυδωνιών όσο και, αργότερα, στο ελληνικό κράτος. Η πρώτη επαφή του με την τυπογραφία ξεκίνησε στο Παρίσι στα μέσα της δεύτερης δεκαετίας του 19ου αιώνα, στα τυπογραφικά καταστήματα του Φιρμίνου Διδότου (Firmin Didot). Εκεί είχε σταλεί ως μαθητής της Ακαδημίας Κυδωνιών με έξοδα της ελληνορθόδοξης κοινότητας των Κυδωνιών –για την ακρίβεια, με έξοδα του προύχοντα Εμμανουήλ Σαλτέλη– προκειμένου να σπουδάσει την τυπογραφική τέχνη και να γυρίσει στο Αϊβαλί για να ιδρύσει τυπογραφείο. Η ανάγκη ίδρυσης τυπογραφείου υπαγορευόταν από την επιθυμία της εγγράμματης κοινότητας της πόλης να καταστεί μέσω του έντυπου βιβλίου ευκολότερη η διάδοση της νέας γνώσης των επιστημών στην κοινότητα.

Στο Παρίσι βρέθηκε στον κύκλο του Αδαμάντιου Κοραή και μαζί με τον Κ. Δημίδη –ο οποίος είχε αρχικά σταλεί στο Παρίσι για να τελειοποιηθεί στην οπλοποιία– έμαθαν τις πτυχές της τυπογραφικής τέχνης που ήταν απαραίτητες για την ολοκληρωμένη λειτουργία ενός τυπογραφείου. Ο Τόμπρας είχε τελειοποιηθεί στην τυπογραφική τέχνη, αλλά και στη στοιχειοθεσία, στη στοιχειοχυσία, στην κατασκευή μητρών και στην τέχνη του πιεστηρίου, ενώ ο Δημίδης στην κατασκευή τυπογραφικών χαρακτήρων και εργαλείων.

Επιστρέφοντας στο Αϊβαλί έφερε όλα τα απαραίτητα μηχανήματα (τυπογραφικά στοιχεία, μηχανήματα και ελληνικούς χαρακτήρες), ώστε να ιδρυθεί το πρώτο ελληνικό τυπογραφείο της κοινότητας. Το τυπογραφείο λειτούργησε υπό τη διεύθυνσή του μέχρι το 1821 στην αυλή της εκκλησίας της Παναγίας των Ορφανών. Αρχικά το τυπογραφείο λειτούργησε υπό τη σκέπη της Ακαδημίας Κυδωνιών, στη συνέχεια όμως αυτονομήθηκε. Ο Τόμπρας δίδαξε την τυπογραφική τέχνη στους ανιψιούς του Αναστάσιο Νικολαΐδη και Ιωάννη Τόμπρα, με τους οποίους συνεργάστηκε τα επόμενα χρόνια στην Ελλάδα.1 Μετά την καταστροφή των Κυδωνιών ο Τόμπρας, μαζί με το Νικολαΐδη, σώθηκε καταφεύγοντας στα Μοσχονήσια και στη συνέχεια στα Ψαρά· το τυπογραφείο του, όμως, παρότι είχε προνοήσει να το συσκευάσει για μεταφορά, καταστράφηκε.2. Η δράση του Τόμπρα στην Ελλάδα

Την ίδια εποχή ο Δημήτριος Υψηλάντης έφερε στην Ελλάδα από την Τεργέστη ένα μικρό ξύλινο τυπογραφείο, με την αγωνία αν θα υπήρχε Έλληνας με τις κατάλληλες γνώσεις να το λειτουργήσει. Όταν ο Τομπάζης πληροφόρησε τον Υψηλάντη για τον Τόμπρα και για τη διάσωσή του στα Ψαρά, αυτός έστειλε πλοίο στο νησί για να τον μεταφέρει. Η συνάντηση των Υψηλάντη, Τόμπρα και Νικολαΐδη έγινε τελικά έπειτα από αρκετές περιπέτειες (αρχικά έγινε προσπάθεια συνάντησης στο Άστρος και στη συνέχεια στα Βέρβαινα). Η συζήτηση αφορούσε τον τόπο που ήταν κατάλληλος για να στηθεί το τυπογραφείο. Τελικά, το πρώτο τυπογραφείο του ελληνικού κράτους στήθηκε στη Καλαμάτα, μέσα σ’ ένα τζαμί.2

Πρώτος συντάκτης του τυπογραφείου ήταν ο Θεόκλητος Φαρμακίδης και από τα πρώτα έντυπα που τυπώθηκαν εκεί ήταν η εφημερίδα ΕλληνικήΣάλπιγξ και η προκήρυξη του Δημήτριου Υψηλάντη. Γρήγορα ωστόσο ο Τόμπρας διατάχθηκε να μεταφέρει το τυπογραφείο στην απελευθερωμένη Τριπολιτσά. Η κατάσταση εκεί ήταν τόσο έκρυθμη, ώστε, χωρίς καν να αποσυσκευάσει το τυπογραφείο του, το μετέφερε στο Άργος. Ούτε εκεί, όμως, υπήρχε ασφάλεια. Στο μεταξύ, ο Τόμπρας είχε αρρωστήσει βαριά. Τη λύση την έδωσε η παράδοση της Κορίνθου στον Κολοκοτρώνη και η απόφαση της Εθνοσυνέλευσης να μεταφερθεί εκεί η έδρα της Κεντρικής Κυβέρνησης. Τότε ο Τόμπρας μαζί με το Νικολαΐδη μετέφεραν το τυπογραφείο στην Κόρινθο και το εγκατέστησαν στο σπίτι του Θεοχαράκη. Ο ίδιος όμως δεν ήταν ακόμη σε θέση να ασχοληθεί με τυπογραφικές εργασίες. Όταν τελικά λειτούργησε η εγκατάσταση, τυπώθηκε σε αυτήν η δεύτερη έκδοση του πρώτου Συντάγματος ή Προσωρινού Πολιτεύματος και άλλα επίσημα έγγραφα. Η ζωή του τυπογραφείου όμως ήταν σύντομη, αφού καταστράφηκε από το Δράμαλη, όταν αυτός έφτασε στην Κόρινθο το 1822. Ο Τόμπρας σώθηκε ακολουθώντας τα σώματα του Κριεζή.

Κατά τα επόμενα χρόνια ο Τόμπρας εργάστηκε σε διάφορα τυπογραφεία της Διοίκησης στο Ναύπλιο, συνεργάστηκε με το Νικολαΐδη, το Δημίδη και τον Ιωάννη Τόμπρα. Το 1828 μαζί με το Δημίδη άνοιξαν στο Ναύπλιο το πρώτο ιδιωτικό τυπογραφείο. Μετά την ανακήρυξη ανεξάρτητου ελληνικού κράτους εργάστηκε σε διάφορα τυπογραφεία της χώρας.



1. Σκιαδάς, Ν., Χρονικό της Ελληνικής Τυπογραφίας Α΄ (Αθήνα 1976), σελ. 196· Πρωτοψάλτης, Ε.Γ. (επιμ.), Ιστορικόν Αρχείον Αλεξάνδρου Μαυροκορδάτου Β΄ (Ακαδημία Αθηνών, Αθήνα 1964), σελ. 23-24.
2. Μαζαράκης-Αινιάν, Ι.Κ., «Τα ελληνικά τυπογραφεία του Αγώνος», Νέα Εστία 1043 (Δεκέμβριος 1970), σελ. 268.

Δεν υπάρχουν σχόλια: